UMJETNOST NA UNIVERZITETU U NOVOM PAZARU
Umjetnost kao izražajna forma nosi u svom izrazu cjelovitost duhovnih osnova Čovjeka, negujući moralne i istorijske oslonce, iznedrena znanja o svijetu, ali i religijske i mitološke poglede, kao i njegovu zagledanost u metafizičko. Ona potvrđuje ljudsku potrebu za večnim trajanjem. Duhovna punoća umjetnosti potvrđuje njenu autonomnost kao estetske forme zagledane u večno ništa manje od religijskog i mitološkog iskoraka u transcedentno. Istorijskim iskustvom i trajanjem umjetnost je pružila potvrdu da joj ništa bitno ne nedostaje na putu ka Večnom. Za razliku od naučnih teorija koje ma koliko bile aktuelne i podsticajne za dalja traganja, ipak ostaju svojevrsni bljesak trenutka. Umetničke forme kao izrazi duha ne trpe nikakvu reviziju ni u obliku ni u sopstvenom umjetničkom sadržaju. Kao transcedirajuća imanentna kritika realiteta ona uspostavlja temeljnu istinu o Čovjeku kao slobodnom biću okrenutog ka Utopijskom. Kao poseban oblik saznanja, umjetnost se sagledava kao simbolička forma i šifra otvorenih značenja. Ona je neiscrpan izvor misaone, emotivne i moralne energije. Subjektivno-stvaralački potencijali umjetnosti ostvaruju postignuća u kulturi kao humanističkih dosegnuća i potvrda. Univerzitet kao ideja koja treba da obuhvati cjelinu ljudskog saznanja i njegovog bivstva nužno upućuje na nauku i umjetnost. Dakle, bez umjetnosti ne bi bio ispunjen zahtjev za dosezanjem celine ljudskog iskustva a time i kulture kao bitnog segmenta čovjekovog samopotvrđivanja kao delatnog bića.
Kao bitan segment ukupne nastave na IUNP praktikuje se i nastava umjetnosti. Ovaj univerzitet inače formiran sa plemenitom idejom da se širem prostoru sandžačke regije da snažan doprinos njegovom prosperitetu i razvoju , onom prostoru poznatom kao mjestu gde se sustiču istorija i savremenost, istok i zapad sa svojim civilizacijskim nasleđem i vrijednostima i gdje se na nacionalnu i vjersku izmješanost gleda kao na pozitivan potencijal i vrijednost sa kojom se živi. Univerzitet je u svoje temelje ugradio internacionalizam kao branu svakom lokalizmu, otvorenost i povezivanje nasuprot svakom zatvaranju dok se svojim isturenim odeljenjima umrežio u širi prostor akademske zajednice doprinoseći Novom Pazaru kao respektabilnom univerzitetskom i kulturnom centru.
Ova naučna i obrazovna djelatnost bila bi nepotpuna bez umjetničkog segmenta tako da je od svojih početaka kao sastavni dio univerziteta prisutan i Departman umjetnosti sa svojim odeljenjima u Nišu i Novom Pazaru. Otvorenost i internacionalizam našli su punog izraza u ustrojstvu i funkcionisanju ovog departmana. Okupljajući od svog nastanka istaknuta umjetnička imena sa različitih mjesta odnosno kulturnih centara bivšeg jugoslovenskog prostora a potom kroz saradnju sa drugim sličnim ustanovama i šireg balkanskog prostora, departman je ugradio raznolika i plodonosna iskustva svojih profesora u svoj obrazovni program. Za kratko vrijeme Departman umjetnosti se formirao kao respektabilna umjetnička, obrazovna i kulturna jedinica ovog Univerziteta. Njegova kulturna misija prezentovana je danas brojnim mladim stvaraocima koji kroz svoju umjetničku djelatnost i evidentni aktivizam mijenjaju uobičajenu sliku ovog prostora kao kulturno zapuštene provincije na marginama savremenih kulturnih procesa. Bogato kulturno-historijsko nasleđe šire regije koje se u svijesti njenih žitelja uvjek doživljavalo kao prostor svojevrsnog povezivanja i kulturnog prožimanja okolnih prostora, zemalja i naroda, na ovaj način je u potpunosti afirmisano kao vrejdnosni stav i potreba ovog prostora i njegovog stanovništva.
Posebno je pitanje značaja ovog umjetničkog departmana za onaj segment multikulturalnosti ovog prostora koji se odnosi na islamski segment kao njegov sloj. Naravno pitanje je zanimljivo iz više aspekata i ne možemo ga ovde elaborirati u njegovoj složenosti ali je potrebno ukazati na činjenicu da danas u svijetu postoji povišeno zanimanje za kulturnu ostavštinu islamskog svijeta iz više razloga kao što je i otvorenost tog svijeta prema savremenim izazovima u kulturi. Islamska civilizacija je na prostoru Balkana ostavila značajno kulturno i umjetničko nasleđe, a Sandžak je u tom kontekstu izuzetno zanimljiv, što je razlog više da se i ovom segmentu posveti značajna pažnja kako u očuvanju i proučavanju tog nasleđa tako i njegovom adekvatnom valorizovanju. Naravno da je to moguće samo u slučaju podizanja ukupnih kulturnih kapaciteta sredine i odgovarajućih kulturnih institucija koje bi osigurale njegov kontinuirani razvoj. Procesi evropeizacije širih balkanskih procesa koji nisu i procesi akulturacije, čak naprotiv, iziskuju pravilan odnos prema identitetu, inače na Balkanu ne samo prenaglašenom već često i krajnje pogrešno postavljanom pitanju. U tom smislu sandžački kulturni prostor ima šta ponuditi ideji Evrope kao zajednici u kojoj se udružuju narodi i njihove kulture ali i regije sa svojim kulturno-historijskim različitostima.
Prolazeći kroz više razvojnih faza, Departman je svoje konačno uobličenje dobio tokom 2009 godine sa dva odsjeka u svom sastavu. Tako je Departman umjetnosti podeljena na odvojene odsjeke za likovnu i primjenjenu umjetnost. U okviru likovnih umjetnosti studenti se opredeljuju za uže discipline slikarstva i grafike prolazeći cijeli set praktičnih i teorijskih predmeta od crtanja, slikanja, grafike, vajanja, anatomije, historije umjetnosti, teorije forme, kompjuterskog dizajna i grafike i niza drugih. Na odsjeku za primenjenu umjetnost obrazuju se dizajneri za enterijer i dizajn i modnu kreaciju. Nastava je koncipirana na Bolonjskoj deklaraciji i obavlja se kroz jednosemestralne cjeline obuhvatajući nivoe osnovnih, master i doktorskih studija. Studijski programi prate savremene tokove u nastavi umjetnosti i u potpunoj su korelaciji sa programima nastave umjetničkih fakulteta u Srbiji. Nastavni kadar je sastavljen od potvrđenih stručnjaka sa šireg prostora bivše Jugoslavije prezentujući internacionalni karakter škole te međusobnih ukrštenih iskustava koja rezultiraju bogatim rezultatima i širim uvidima u nastavi umjetnosti i njenim savremenim tokovima. Profesionalni odnos koji se neguje među uposlenicima osigurava ambijent za dobijanje vrhunskih praktičnih i teorijskih znanja do profilisanja u visokosofisticirane stručnjake za oblasti i discipline koje su odabrali.
inamika vremena sa brzim promjenama koje prate i sferu umjetnosti ugradile su zahtjev neprekidnog unapređenja nastave, uslova za rad studenata, interesovanja i dosegnuća, permanentno prilagođavanje novome uz svu potrebnu svijest o tradiciji i trajno ostvarenim vrijednostima, što ovaj departman čini veoma dinamičnim i otvorenim za javnost čega su i redovne izložbe njegovih studenata i profesora kao i gostujućih nastavnika te izložbi nacionalnog i internacionalnog karaktera.
Dosadašnji ostvareni rezultati nas uvjeravaju da se uprkos ovim teškim tranzicijskim vremenima, opšti udio kulture u pozitivnim promjenama povećava, čega su dio i ovi mladi ljudi sa svojim energijama i ambicijama te da entuzijazam , vjera i pregalaštvo uvjek iza sebe ostavljaju vidljive i pozitivne rezultate. To je zalog koji kao Univerzitet i Departman umjetnosti, kao nastavnici i studenti, verujući da je kultura uvjek osnov za nadgradnju, želimo ugraditi u bolju budućnost, kojoj smo okrenuti i u koju svim bićem vjerujemo.
Prof. Dr Mehmed Slezović,
mart 2019.
